Ambiance verbetering, verdamping & luchtzuivering
De meeste essentiële oliën verdampen gemakkelijk. Een groot aantal van deze oliën heeft antiseptische kwaliteiten, die waardevol zijn om ruimtes te zuiveren en te verfrissen, maar die ook een goede invloed kunnen hebben op de luchtwegen. Daarnaast is het verdampen van essentiële oliën een prettige manier om een aangename geur en sfeer te creëren. Geur kun je verspreiden door te verdampen, verstuiven of vernevelen, via een aromasteentje of –lampje, een diffuser, etc.
Aromasteentje
Deze zijn meestal van aardewerk of keramiek, soms voorzien van een geglazuurd schoteltje of houdertje. Op het steentje worden enkele druppels essentiële olie gedruppeld. De geur of geurcompositie verspreidt zich langzamer of sneller in de ruimte, afhankelijk van de gebruikte olie. Mits van gebakken aardewerk kunnen de steentjes in de vaatwasser worden schoongemaakt.
Qua ruimte moet je denken aan een toilet, badkamer en kleine (slaap)kamer. Ook kan een steentje dienst doen bij wijze van “knuffelsteentje”, bijvoorbeeld bij kinderen, maar ook bij ouderen. Dat is ook het grootste voordeel ervan. Het is een vrij persoonlijke verdampingsmethode.
Auto verdamper
Een speciale verdamper, b.v. de “AromAway” voor het aanstekercontact in de auto. Je druppelt de gewenste druppels op een speciaal viltje dat in het apparaatje past. De warmte van het aanstekercontact zorgt voor een betere ontwikkeling van de geur.
Ook een tissue of zakdoek met de geur kan worden gebruikt. Steek hem tussen de lamellen van je ventilatiesysteem.
Ook zijn er tegenwoordig verdampertjes die via een USB poort aangesloten kunnen worden.
Aromalamp met waxinelichtje
Dit aromalampje wordt veel gebruikt. Voordelen zijn vooral de ambiance die men ermee creëert. Het waxinelichtje geeft extra sfeer.
In het reservoirtje wordt water gedaan. Dan voeg je één of enkele druppeltjes naar keuze toe en steekt het waxinelichtje aan. In hospices wordt regelmatig gebruik gemaakt van de huiselijke aromalampjes. Nadelen zijn, met name in de zorg, vooral het brandgevaar. Het water kan verder, vooral bij ondiepe reservoirtjes, (te) snel verdampen waardoor het geheel droog kookt. Daarnaast wordt de olie vaak te heet en verbrandt dan als het ware, vooral als er weinig water in het reservoirtje (over) is. Oplettendheid is geboden.
Thermosteen – elektrisch
Dit soort aromaverspreiders maakt gebruik van een keramisch plaatje. Dit heeft als voordeel dat de gekozen essentiële olie niet kan verbranden omdat het plaatje niet te heet wordt. Nadeel kan zijn dat het keramiek breekbaar is.
De thermosteen wordt zonder water gebruikt! Je druppelt eenvoudigweg enkele druppels op het daarvoor bedoelde oppervlak. Tussentijds kun je deze reinigen met een alcohol-wipe of wattenbolletje met alcohol of IPA.
Aroma Stream of diffuser
Dit zijn elektrische systemen die gebruikt maken van koude of warme verdamping. Voordeel is dat de geur in een wat grotere ruimte verspreid kan worden, (afhankelijk van de hoogte) zo’n 20-30 m².
Maak het apparaat elke paar maanden grondig schoon.
Grote(re) verdampingssystemen
Ook zijn er speciale systemen die zich richten op grote ruimten of meerdere ruimtes. Deze zijn wat kostbaarder en worden bij voorkeur op maat geadviseerd. Ze zijn vooral ideaal wanneer gangen en gezamenlijke woon- en verblijfsruimten van geuren voorzien moeten worden.
Het is lastig om aan te geven hoeveel druppels je het beste kunt gebruiken. Dat is per olie verschillend en sterk afhankelijk van de grootte van de ruimte en het doel dat je wilt gebruiken.
Inhalaties
Onze slijmvliezen reageren misschien wel het best op het aanbod van essentiële oliën via verdamping of inhalatie. Onderzoek wijst dat uit. Zo zijn inhalaties goed te gebruiken bij alle slijmvlies- en luchtwegaandoeningen, maar natuurlijk ook om reacties van het zenuwstelsel op geuren mee te bewerkstelligen. Denk in dit verband aan het verminderen van angsten en stress, slapeloosheid en onrust, om er maar enkelen te noemen.
AromInhaler®
Een erg praktische en goed toepasbare methode is de AromInhaler®, een simpele inhaler om inhalaties te bereiden met essentiële oliën op maat.
De AromInhalers® zijn onopvallend, gemakkelijk in het gebruik, hygiënisch en zeer persoonlijk. De geuren worden koud verspreid. Ze kunnen ca. 1ml (20-30 druppels) essentiële olie bevatten en kunnen voor talloze inhalatie-doeleinden worden ingezet. Ze zijn beslist niet alleen effectief in tijden van verkoudheid en griep. De inhaler kan ook bij benauwdheid, misselijkheid, stress en angsten, depressie en slaapproblemen erg succesvol zijn en is, mits de goede olie(combinatie) gekozen wordt zeer geschikt voor volwassenen en kinderen. Voor volwassenen is vooral de bevordering van de zelfredzaamheid een groot voordeel.
Studie wijst uit dat AromInhalers steeds vaker toegepast worden in de zorg, zoals in bijvoorbeeld in diverse kankercentra in
Groot-Brittannië.
(Dyer et al. The use of aromasticks at a cancer centre: a retrospective audit. Complement Ther Clin Pract. 2014 Nov;20(4):203-6. doi: 10.1016/j.ctcp. 2013.11.006. Epub 2013 Nov 28).
AromaPatch®
De AromaPatch® wordt als een pleister op de huid van de borstkas aangebracht. Na het afnemen van de beschermfolie en het ingeven van 2-5 druppels van de gewenste essentiële olie(n) geeft de patch urenlang de gewenste geur af die via inhalatie wordt opgenomen. Een speciaal membraan beschermt de huid. De geur wordt dus uitsluitend via inhalatie aangeboden.
De AromaPatch® werkt urenlang, afhankelijk van de gekozen geur(en) en biedt daardoor de patiënt op zeer gebruiksvriendelijke manier urenlang optimaal welbevinden. Eventueel kan tot op zekere hoogte bijgedruppeld worden.
De AromaPatch® is speciaal ontwikkeld voor patiënten voor wie het hanteren van een inhaler lastig of onmogelijk is. Bijvoorbeeld wanneer het fijn is beide handen vrij te hebben, bij vermoeidheid of verminderd bewustzijn. Denk verder aan mensen met cognitieve en/of fysieke beperkingen. Ook wanneer verdamping in de ruimte niet het gewenste resultaat heeft of te weinig individueel is, is de AromaPatch® een uitkomst.
Tissue of zakdoek van textiel
Een heel eenvoudige toepassing is een tissue bij de cliënt leggen en naar deze behoefte de geur of geurcompositie laten opsnuiven. Het gebruik van een tissue heeft vooral als voordeel dat het snel toepasbaar is, goedkoop en gemakkelijk weg te gooien wan neer de geur niet (meer) gewenst is. Bij gebruik van een zakdoek van textiel is het voordeel dat een zorgvrager de zakdoek bij zich kan steken en ermee kan “knuffelen” of “frotten”. Dat kan fijn zijn in de ouderenzorg, in de psychogeriatrie en psychiatrie. Nadeel kan zijn dat bij het wassen geur- of kleur-sporen achter kunnen blijven, maar bij mijn weten heeft nog nooit iemand dat echt als een probleem ervaren.
Mond/neusmasker
Druppel geen essentiële oliën direct op het masker. Het kan de stof waarvan het gemaakt is aantasten.
Voeg in plaats daarvan een druppeltje aan wat jojoba toe op een wattenschijfje in het decollete, of wrijf voorzichtig in op de bovenlip of op de slapen. Maar let op – hoe veilig dit is hangt samen met de gekozen olie(compositie).
Stomen en lauw inhaleren
Stomen, een traditie die veel mensen ook thuis gebruiken, kan een heel effectieve manier zijn om essentiële oliën te gebruiken, waarbij het hoofd onder een handdoek, boven een schaal met heet water gehouden wordt, waar enkele druppels essentiële olie aan toegevoegd zijn. Omdat dit bij een bedlegerige patiënt niet mogelijk is en ook vaak wat benauwd kan aanvoelen, is het ook mogelijk om het kommetje (onder toezicht) op het bedtafeltje te plaatsen zodat de stoom de ontvanger toch bereikt. Ook stomen boven de wastafel in de badkamer kan zo erg gemakkelijk, prettig en effectief zijn.
Een wijd verbreid misverstand is dat men denkt dat alleen hete stoom effectief is. Maar ook in lauw tot warm water kunnen essentiële oliën gemakkelijk hun potentie ontplooien en effectief zijn bij luchtwegklachten bijvoorbeeld of voor het openen van de poriën bij onreinheden van de gezichtshuid. Sterker nog, soms is hete stoom niet de beste keuze. Dan verwijden de bloedvaten zich te sterk en worden de slijmvliezen al snel teveel geprikkeld.
Gebruik via de huid
Waarschuwing – Veilig gebruik op de huid
Sommige merken essentiële oliën, met name degenen die vanuit de VS in Europa zijn neergestreken, beweren dat hun essentiële oliën onverdund op de huid gesmeerd kunnen worden. Zo is er een methode die inhoudt dat pure essentiële oliën, waaronder wintergroen en oregano, op de ruggengraat gedruppeld worden, met vaak grote huidirritatie tot gevolg.
Deze merken beweren ook dat de gevarensymbolen die op elk van de integere merken in Europa in winkels verkrijgbaar zijn, zouden zijn aangelengd of niet zuiver. Zij zouden deze niet hoeven te gebruiken omdat hun oliën een therapeutisch keurmerk hebben. Dat is baarlijke nonsens. Zij hebben zelf dit zogenaamde keurmerk bedacht. De enige reden dat zij geen gevarensymbolen voeren is omdat zij de Europese regelgeving ontduiken op het gebied van consumentenbescherming. Het is niet voor niets dat deze merken niet de winkelvloer bereiken, want dan zouden zij aan deze regelgeving, zoals alle anderen, ook moeten voldoen.
Europese etikettering en gevarensymbolen – beknopte uitleg
De Europese unie wil consumenten beschermen tegen producenten van cosmetische stoffen en ingrediënten (waar essentiële oliën en basisstoffen onder vallen) door een scherpe etiketteerwet te hanteren. Daar kun je het mee eens zijn of niet, maar alle in Europa gevestigde merken, zoals De Levensboom, Volatile, Chi, Farfalla, Primavera, Pranarom, etc. moeten zich daaraan houden.
Zo vindt je op de etiketten informatie over bijvoorbeeld geregistreerde allergenen, stofjes in een product waarvan bekend is dat sommige mensen er gevoelig voor zijn. Het is dus fijn wanneer je als behandelaar, zorgverlener of consument weet of in je product dat stofje zit zodat je het kunt vermijden.
Gevarensymbool m.b.t. het milieu: in Jip-en-Janneke-taal wil dit zeggen dat wanneer je pure onverdunde essentiële olie in je aquarium gooit, je vissen er niet happy van worden.
Gevarensymbool m.b.t. ontvlambaarheid: sommige oliën ontvlammen onder sommige omstandigheden. Toch goed om te weten als je dennenolie als extra geurbeleving op je openhaard blokken wilt druppelen.
Gevarensymbool m.b.t. huidirritatie: zegt feitelijk vooral iets over het onverdunde gebruik van essentiële oliën op de huid. Daar kun je het mee eens zijn of niet, maar feit blijft dat veel essentiële oliën zo krachtig zijn dat ze tot irritatie kunnen leiden bij onoordeelkundig gebruik.
Gevarensymbool met het uitroepteken: eenvoudig symbool om te waarschuwen dat de olie bij onverdund gebruik tot luchtweg- en oogirritatie kan leiden en je er voorzichtig mee om moet springen.
Beweren dat jouw oliën veilig zijn en therapeutisch goedgekeurd en daarom niet van de verplichte veiligheidsinformatie hoeft te worden voorzien is pure marketing en zegt niets over de kwaliteit van de inhoud van het flesje. Het zegt mijns inziens alleen maar dat je geen interesse hebt in je klanten aangezien je je niet aan de in Europa geldende consumentenbescherming wilt houden.
MLM – Misinformatie ten koste van veiligheid
Hierna kun je een pdf downloaden met een artikel in het Nederlands Dagblad, waaraan ik, samen met integere collega’s eind 2020 meewerkte en dat begin januari 2021 werd gepubliceerd. Het gaat er hier om het feit dat MLM (Multi Level Marketing) bedrijven van alles beweren over oliën en zeer onveilige adviezen geven m.b.t. gebruik en doseringen, die vaak zo hoog zijn dat er maar enkele mensen blij van worden – de mensen aan de top die er enorme bedragen aan verdienen: Nederlands Dagblad artikel etherische olie in context MLM
Lees wel het hele artikel (en niet alleen de voorpagina! om de context goed te begrijpen),
Voorzichtig gebruiken is de sleutel tot succesvolle inzet van essentiële oliën.
Essentiële oliën zijn, naar de aard van het product, zeer krachtige natuurlijke geneesmiddelen, die omzichtig en met kennis en kunde toegepast moet worden. Ben je hierin niet getraind, zoek dan naar begeleiding van iemand die dit wel is, zoals een grondig opgeleide en ervaren aromatherapeut.
Toepassing via de huid
Er is inmiddels vrij veel studie beschikbaar over de opname van stoffen zoals essentiële oliën via de huid. Men kan zich richten op de huid zelf, zoals het verbeteren van de conditie van huid en het bindweefsel, of het bestrijden van pathogenen op de huid en het versterken van de huidbarrière.
Ook kan men zich via de huid richten op bijvoorbeeld het spierstelsel, de bloed- of lymfe circulatie.
Bij (ernstig) zieken, ouderen, baby’s en kinderen dienen we de nodige voorzichtigheid te betrachten bij de keuze en dosering van onze grondstoffen en essentiële oliën.
De doseringen dienen te worden aangepast aan het doel, de leeftijd, medische voorgeschiedenis en andere individuele kenmerken, zoals gevoelige huid of luchtwegen, etc.
Aankooptip:
Koop geen essentiële olie zonder olie-specifieke bijsluiter met minimaal toepassingsgebieden, doseringsadviezen en vermelding van eventueel geldende contra-indicaties. In Europa is het vermelden van medische claims bij essentiële oliën verboden, maar algemene informatie, die wel specifiek is voor de olie staat liefst op de bijsluiter of is beschikbaar bij de leverancier. Koop bij een bedrijf waarvan de medewerkers weten hoe ze de essentiële olie moeten adviseren en die bij blijven in hun vak.
Crème, bodylotion of gel
Essentiële olie laat zich meestal heel goed mengen met een ongeparfumeerde crème, een bodylotion of gel.
Neutrale basiscrème
Hierbij wordt aan neutrale basiscrème essentiële olie naar keuze toegevoegd. Een goede neutrale basiscrème is bij voorkeur vrij van paraffine en parabenen. Ook moet idealiter de mogelijkheid bestaan er tot 10-20% andere stoffen door te mengen zonder dat het product zijn stabiliteit verliest. Je moet er bij voorkeur niet alleen essentiële olie maar ook basisstoffen naar keuze aan kunnen toevoegen. Denk hierbij aan calendula maceraat, hydrolaten, maar ook aan amandelolie of aloë veragel.
Aan min of meer neutrale crèmes of bodylotions uit de drogisterij kan hooguit wat essentiële olie naar keuze toegevoegd worden. Voeg je ook vette olie of waterige extracten zoals hydrolaten toe, dan blijft de crème of bodylotion meestal niet stabiel en valt uiteen. Dat kun je niet meer herstellen.
Crèmes en bodylotions kennen een breed toepassingsgebied. Na het wassen, douchen of baden kan een bodylotion een extra verzorgende huidverwenner zijn. Ook kun je met veel bodylotions redelijk tot goed masseren. Een crème kan extra verzorgend of voedend zijn. Denk ook aan een hand- of voet-crème.
Huidgel
Huidgels zijn vooral fijn wanneer je snelle opname wilt combineren met koeling. Daarom geef ik bij diverse soorten klachten ook adviezen voor bereidingen met aloë veragel. Denk hieraan bij een allergische huidreactie, bij irritatie maar ook bij een warm gezwollen gewricht.
Masker of (leem)pakking
Hierbij kunnen werkstoffen via een masker of pakking in de huid worden gebracht. Meestal betreft het hier het gezicht. Denk aan een masker bij de onzuivere huid of bij ontstekingen. In de regel gebruiken we voor veel indicaties als basis witte leempoeder.
Massageolie
Afhankelijk van de indicaties, contra-indicaties en wensen van de patiënt voeg je één tot enkele druppels essentiële olie toe aan wat neutrale basisolie, die op zichzelf ook kan bestaan uit diverse grondstoffen. Zo is het toevoegen van St. Jans-kruidolie aangewezen bij spier- en gewrichtspijnen, kan het maceraat van goudsbloem ontstekingsremmende componenten toevoegen aan de gevoelige huid en kan sesamolie heerlijk verwarmen en omhullen. In dit boek is een apart hoofdstuk gewijd aan de weldaad van massage.
Inwrijving met huidolie
Hierbij wordt een (combinatie) van basisolie(n) aangevuld met een essentiële olie of combinatie daarvan. De inwrijfolie wordt, in tegenstelling tot massageolie meestal alleen kort lokaal ingewreven. Denk hieraan bij een pijnlijk of ontstoken gewricht, bij hoofdpijn of jeuk bijvoorbeeld.
Wikkels en kompressen
De zorgverlener kan ook werken met kompressen of wikkels. Hieraan, d.w.z. aan het kompreswater kunnen met behulp van een goede emulgator essentiële oliën worden toegevoegd.
Vaak is het echter praktischer en prijsgunstiger om een inwrijfolie te bereiden die ofwel tevoren in het gebied wordt gewreven of juist na het afnemen van het kompres wordt ingewreven of ingemasseerd.
Een uitzondering vormen interventies met koele of koude kompressen voor letsels zoals kneuzing of bij brandwonden. Dan is het juist zinvoller om aan het water werkstoffen toe te voegen. Ook kunnen kompressen van bijvoorbeeld verse aloë veragel heel effectief zijn. Ook leemwikkels behoren tot de mogelijke toepassingen.
Douches en wasbeurten
Bij het nemen van douches en het geven van wasbeurten kan gebruik gemaakt worden van een neutraal product waaraan essentiële oliën worden toegevoegd, bijvoorbeeld ter ontspanning of juist stimulering, als huid- of haarreiniger. De essentiële oliën dienen bij douchen snel opneembaar te zijn omdat het product ook snel af- en weggespoeld wordt.
Baden
Baden is een buitengewoon fijne en effectieve manier om met essentiële oliën te werken, ter ontspanning of activering, of om te interveniëren bij diverse symptomen. Denk hierbij aan uiteenlopende zaken die variëren van reumatische pijnen en branderige voeten, via circulatiestoornissen tot koude van lichaam en geest. Bij baby’s en kinderen, maar natuurlijk ook bij volwassenen, kunnen baden verder helpen bij verkrampingstoestanden en slaapproblemen. Uiteraard is het belangrijk dit veilig te doen. Daarom moeten essentiele olien nooit puur op het water worden gedruppeld, maar eerst opgelost worden in een emulgerende stof – die de verbinding tussen water en olie mogelijk maakt – zoals ongeparfumeerde badolie of een volvette room.
PS: gewone melk, honing of zout zijn onvoldoende veilige emulgators.
Veiligheid bij gebruik van warm water
Het (meestal) warme water bevordert de opname van de essentiële oliën door de huid. Dat heeft tevens als consequentie dat je voorzichtig moet doseren, met name als het gaat om coumarinen rijke oliën. Dat zijn stofjes die heel ontspannend zijn maar tegelijk de huid kunnen irriteren wanneer toegevoegd aan warm water, zoals citrus en de olie van den- of conifeerachtigen.
Verder moeten essentiële oliën natuurlijk altijd eerst worden toegevoegd aan een neutraal bad- of doucheproduct of andere goede emulgator, zoals hierboven al vermeld.
Voeg bij baden het product na het vol lopen van het bad aan het badwater toe. Ca 10-15 minuten baden geeft in de regel al een optimale werking van de essentiële oliën.
Inname van essentiële oliën
Er wordt mij vaak gevraagd of je essentiële oliën kunt innemen. Amerikaanse merken die hier in Europa hun oliën volgens een soort piramide- en ‘tupperware’ party-achtige constructie voor veel geld verkopen, raden aan om onverdund olie in te nemen in een glaasje water.
Doe dat niet!
Je belast er minimaal je slijmvliezen mee. De essentiële olie komt vaak ook niet verder meer dan de mond- en keelholte en je slokdarm het blijft eraan plakken. Regelmatige inname van pure onverdunde essentiële olie in (of liever gezegd, drijvend op) een glaasje water kan de slijmvliezen van de mond, keelholte en slokdarm ernstig irriteren, tot blaren leiden en permanente littekenvorming.
Veilige manieren om essentiële oliën in te nemen, bij voorkeur volgens voorschrift van een betrouwbare expert, kunnen zijn:
- Toevoegen aan vette plantenolie en samen in een capsule innemen.
- Toevoegen aan een tinctuur met minimaal 50% alcohol en hiervan.
- In een zetpil verwerken en deze als zodanig inbrengen.
Zelf werk ik met essentiële oliën in gels voor de mondzorg. Daarvoor meng ik ze met andere basisoliën in een “food grade” aloe veragel. Op die manier en goed verdund zijn ze therapeutisch effectief en wordt de veiligheid maximaal gewaarborgd. Wil je leren hoe je dat doet? Volg dan een scholing bij ons.
Wil je hiermee aan de slag en essentiële oliën ook gebruiken voor anderen dan jijzelf, volg dan een uitgebreide scholing bij een expert, zeker als je in de zorg werkt en je verantwoordelijk bent voor de veiligheid en het comfort van kwetsbare patiënten (en hun naasten).
Voor vragen kun je je wenden tot info@kicozo.nl